De zorg kan niet zonder zzp’ers

De zorgsector staat op scherp. Vanaf 1 januari 2025 wordt de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) strenger gehandhaafd. Het doel? Schijnzelfstandigheid aanpakken. De realiteit? Een nog groter personeelstekort en een toenemende druk op zorgverleners én zorginstellingen.

Personeelstekort loopt op, werkdruk stijgt

Veel zorgorganisaties, waaronder veel GGZ-instellingen, hebben het inhuren van zzp’ers stopgezet uit angst voor boetes en naheffingen door de Belastingdienst. Dit heeft geleid tot een afname van beschikbare zorgverleners. Hierdoor komen roosters moeilijk rond en worden vaste medewerkers structureel overvraagd. In de gehele gezondheidszorg heeft dit geleid tot het (tijdelijk) afschalen van zorgaanbod.

Met de afnemende aanmeldingen voor de zorgopleidingen op MBO-niveau en de teruglopende capaciteit voor het begeleiden van stages, ziet de toekomst voor de instroom in de zorg er ook niet rooskleurig uit. Een oplossing voor de hoge werkdruk is er dus niet op korte termijn.

Kwaliteit van zorg onder druk 

Volgens NU’91 wordt de kwaliteit van zorg negatief beïnvloed. Oplossingen als interne flexpools en de werving van vaste medewerkers blijken onvoldoende effectief. Zorgvragers wachten langer op zorg en als er wel plaats is, is er vaker sprake van onderbezetting.

Onrealistisch scenario

Veel zzp’ers kiezen bewust voor het zelfstandig ondernemerschap. Ze waarderen de flexibiliteit en hun eigen zeggenschap. Het idee dat zij door strengere regels terugkeren in loondienst, wordt door experts als onrealistisch beschouwd.

Fundamentele veranderingen noodzakelijk

Deze situatie onderstreept dat fundamentele veranderingen nodig zijn zonder daarbij de kwaliteit van zorg verder in gevaar te brengen. Het is hard nodig om op een andere manier om te gaan met zzp’ers en schijnzelfstandigheid. Maar de politiek lijkt vooralsnog niet klaar voor die discussie. Wetgeving als de Wet Vbar en Wet BAZ gaan het probleem niet oplossen.

Niet voor niets pleit VVD-Kamerlid Thierry Aartsen voor een nieuwe wet die duidelijkheid moet bieden over de positie van de zzp’er; de huidige regelgeving schiet daarin in zijn ogen tekort. Hij benadrukt dat de overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen en duidelijkheid moet bieden over wanneer iemand als zelfstandige kan werken. Hij hoopt binnen een maand meer details over deze wet te kunnen delen.

Onwenselijke verschillen

De aanpak van de tekorten en de successen verschillen per regio en instelling. Dit maakt dat je woonplaats van invloed is op de beschikbaarheid van zorg. Cliënten in sommige regio’s worden beter geholpen dan in andere; afhankelijk van hoe pragmatisch instellingen omgaan met zzp’ers.

Bewuste keuze voor zzp-inzet

Niet alle zorginstellingen buigen mee met de vrees voor handhaving. Zo waren we deze week in gesprek met een thuiszorgorganisatie die heel bewust kiest voor het inzetten van zzp’ers. Niet alleen om te voorkomen dat zorgvragers in de kou komen te staan. Ook om te voorkomen dat de werkdruk voor de vaste medewerkers ontoelaatbaar hoog wordt. Door zzp’ers in te zetten, blijft structureel overwerk binnen de perken en kunnen verlofaanvragen worden gehonoreerd. Door de inzet van zzp’ers zijn er voldoende zorgverleners beschikbaar om cliënten de aandacht te geven die zij nodig hebben en verdienen.

Zoeken naar oplossingen voor toekomstbestendige zorg

Het helemaal stoppen met zzp’ers is geen oplossing. Hiermee doe je niet alleen je cliënten tekort maar laat je ook de werkdruk van de vaste medewerkers oplopen. Bij aanhoudende werkdruk leidt dit tot ziekteverzuim en zelfs tot vertrek van medewerkers uit je organisatie. En, in het ergste geval, tot vertrek van die medewerkers uit de zorg.

Samen mogelijkheden zzp-inzet verkennen

Een zorgorganisatie die een verantwoorde keuze wil maken, denkt in oplossingen; het zoekt naar manieren om zzp’ers te blijven inzetten. En daarbij is veel meer mogelijk dan veel zorginstellingen denken.