Nieuwe alinea

Nu de aanpak schijnzelfstandigheid een nieuwe fase in gegaan is, worden de gevolgen pas echt merkbaar. Zzp’ers in de zorg kennen het verwijt ‘schijnzelfstandig’ al jaren, maar inmiddels speelt het niet alleen in de zorg. Onderzoek door landelijke werkgeverskoepel AWVN laat zien dat werkgevers in alle sectoren worstelen met de vraag hoe ze zelfstandigen op een juridisch veilige manier kunnen inzetten. De gevolgen voor de BV Nederland blijven volstrekt onduidelijk.

Alle sectoren in onzekerheid door aanpak schijnzelfstandigheid

Een recent onderzoek onder honderden werkgevers door koepel AWVN laat zien dat de aanpak op schijnzelfstandigheid in alle sectoren tot onrust en onzekerheid leidt. Werkgevers proberen op verschillende manieren aan de regels te voldoen, maar lopen tegen serieuze knelpunten aan. Dat wordt vooral veroorzaakt omdat niet precies duidelijk is wanneer je het goed doet als opdrachtgever. De resultaten van het onderzoek laten zien dat de gevolgen voor de arbeidsmarkt groot zijn en dat zzp’ers lang niet altijd zitten te wachten op de ‘oplossingen’ die worden aangedragen. Welke landelijke trends vallen op?

Werkgevers passen contracten aan en wijzen naar dienstverband

Uit het onderzoek van de AWVN blijkt dat de helft van de werkgevers de overeenkomsten met zzp’ers aanpassen. Dit doen ze in de hoop dat er geen twijfel ontstaat over het buiten dienstverband werken van opdrachtnemers. Daarnaast probeert een groot aantal werkgevers zzp’ers te bewegen naar een vast dienstverband. Hoewel dit een oplossing lijkt vanuit werkgeversperspectief, blijkt in de praktijk dat veel zzp’ers helemaal geen behoefte hebben aan een loondienstverband. Dit komt overeen met de zorgsector, waar het leeuwendeel van zzp’ers niet geïnteresseerd is in een vaste aanstelling.

“43% van de werkgevers biedt zzp’ers een baan in loondienst aan, maar slechts 8% van de werkgevers geeft aan dat zzp’ers bereid zijn in loondienst te werken.” – onderzoek AWVN

Minder zzp’ers leidt tot meer werkdruk voor vast personeel

“Werkgevers die na 1 januari 2025 inzetten op het inhuren van minder (of zelfs geen) zzp’ers of freelancers, geven aan dat de werkdruk van het zittend personeel wordt verhoogd (45%). Ruim een op de drie van de werkgevers zegt ook dat de kwaliteit van de productie of de dienstverlening onder druk komt te staan, nu zij minder of geen zzp’ers inhuren.”

Werkgevers die ervoor kiezen om minder zzp’ers in te huren, zien direct de gevolgen binnen hun organisatie. Een groot deel van hen geeft aan dat de werkdruk voor het vaste personeel fors toeneemt. Dit is een herkenbaar probleem in de zorg: zodra er minder zelfstandigen worden ingezet, moeten vaste krachten dit opvangen. Dit leidt niet alleen tot hogere werkdruk, maar ook tot een grotere kans op uitval en risico’s voor de continuïteit van zorg.

Alternatieven zoals uitzendkrachten en detachering worden ingezet

Omdat zzp’ers minder makkelijk ingehuurd kunnen worden, zoeken werkgevers naar andere flexibele oplossingen. Bijna een derde van de werkgevers kiest ervoor om tijdelijke krachten in te huren via uitzendbureaus of detachering. Dit betekent dat organisaties nog steeds flexibiliteit willen behouden, maar nu gedwongen worden om dit op een andere – vaak duurdere – manier te organiseren. Voor zzp’ers betekent dit dat zij mogelijk minder opdrachten krijgen, terwijl er tegelijkertijd geld blijft stromen naar commerciële intermediairs. Voor de zorg geldt dat KPMG deze situatie als onbetaalbaar ziet voor zorgorganisaties.

Onderzoek AWVN over alle sectoren – “Ruim een kwart van de werkgevers heeft te maken met hogere loonkosten door de inhuur via een andere flexvorm als gevolg van het afbouwen van het aantal of helemaal stoppen met de inhuur van zzp’ers.”

Onduidelijkheid over overheidsbeleid zorgt voor onzekerheid

De wetgeving rondom schijnzelfstandigheid is complex en veel opdrachtgevers vinden het onduidelijk hoe zij de regels moeten toepassen. Slechts een klein deel van hen geeft aan het overheidsbeleid helder te vinden. Dit gebrek aan duidelijkheid maakt het voor opdrachtgevers ogenschijnlijk risicovol om zzp’ers in te huren, waardoor veel organisaties terughoudend zijn geworden. Dit is ook in de zorg merkbaar, waar zorginstellingen zich afvragen hoe zij zelfstandigen kunnen inhuren zonder het risico op boetes of naheffingen. Angst en onzekerheid is daar aan de orde van de dag.

AWVN – “De meerderheid van de werkgevers vindt het overheidsbeleid rondom schijnzelfstandigheid niet helder. Slechts 23% van de werkgevers vindt het overheidsbeleid rondom schijnzelfstandigheid helder.”

Zzp’ers zelf willen niet in loondienst

Het meest opvallende resultaat van het onderzoek is dat zzp’ers in de praktijk nauwelijks bereid zijn om in loondienst te gaan. Dat geldt niet alleen voor de zorg, maar voor alle sectoren. Werkgevers proberen zelfstandigen over te halen, maar slechts een klein percentage geeft aan hier daadwerkelijk voor open te staan. Dit is een herkenbaar patroon in de zorg, waar veel zzp’ers bewust kiezen voor zelfstandigheid vanwege de vrijheid en flexibiliteit die het biedt. De wens om zelfstandig te blijven botst met de plannen van de overheid en werkgevers, wat leidt tot spanningen op de arbeidsmarkt.

“De bereidheid van zzp’ers of freelancers om te gaan werken in loondienst blijkt niet erg hoog. Een groot deel van de werkgevers heeft zzp’ers waarmee zij werk(t)en een baan in loondienst aangeboden. Op de vraag of zzp’ers bereid zijn om in loondienst te komen werken, geeft 67% van de werkgevers echter aan dat zij het hier (helemaal) mee oneens zijn. Slechts 8% van de werkgevers geeft aan dat zzp’ers bereid zijn om in loondienst te komen werken.”

De gevolgen zijn groot, maar niemand weet hoe groot



Hoewel dit onderzoek door de AWVN laat zien dat werkgevers in meerdere sectoren worstelen met de aanpak van schijnzelfstandigheid, blijft één grote vraag onbeantwoord. Wat zijn de daadwerkelijke gevolgen van dit beleid op de lange termijn? Als zzp’ers in alle sectoren afzien van dienstverband, maar ook minder ingezet worden – wat zijn dan de gevolgen voor ons land? Er is geen onderzoek gedaan naar de impact op de arbeidsmarkt, de economie of sectoren zoals de zorg. Werkgevers geven aan dat ze hogere kosten maken, werkdruk stijgt voor vaste medewerkers en de kwaliteit van dienstverlening komt onder druk te staan. Harde cijfers over wat dit op de lange termijn betekent, ontbreken. De overheid stuurt aan op minder zzp’ers en meer dienstverbanden, maar brengt daarmee de arbeidsmarkt in verdere disbalans. De flexibel en ondernemende werkende, wijkt niet af van dat pad. De aanpak rondom schijnzelfstandigheid lijkt daardoor eerder te leiden tot grotere personeelstekorten en een vlucht naar andere flexvormen, dan het vaste dienstverband. Zolang er geen grootschalig onderzoek komt naar de échte gevolgen van deze maatregelen, blijft de aanpak van schijnzelfstandigheid een beleidsexperiment waarvan niemand de uitkomst kent.