Liever sluiting dan toegeven aan zzp’ers: zorgorganisatie creëert haar eigen zorgcrisis

Liever sluiting dan toegeven aan zzp’ers: zorgorganisatie creëert haar eigen zorgcrisis

GGZ Rivierduinen sluit locaties voor nieuwe cliënten. Niet vanwege financiële problemen of een onverwachte crisis, maar door een zelfgekozen blokkade op zzp’ers. De bestuurder laat zien dat het liever sluiting wordt, dan toegeven aan noodzakelijke zzp inhuur. Ondertussen staan er 100.000 mensen op de wachtlijst voor GGZ zorg en is de burger van mening dat de GGZ ernstig tekort schiet.

Beleid Rivierduinen maakt GGZ zorg ontoegankelijk

GGZ Rivierduinen heeft ondanks wachtlijsten, enkele van haar locaties moeten sluiten voor nieuwe cliënten. De reden? Een zelfgekozen stop op de inhuur van externen. De zorgorganisatie heeft per 1 januari 2025 een zzp-stop ingevoerd, onder het mom van het tegengaan van schijnzelfstandigheid. Bestuurder Sam Schoch stelt dat hij zzp’ers als een bedreiging ziet voor de kwaliteit van zorg. Zo legt hij bij Zorgvisie uitvoerig zijn anti-zzp beleid uit. ZZP’ers veroorzaken volgens hem de slecht functionerende arbeidsmarkt in de zorg en moeten aangepakt worden. Het vaste dienstverband is voor hem de logische route. Als zzp’ers door een blokkade nu uit de zorg dreigen te stappen, “dan heb je geen liefde voor het vak”. Ondanks dat er inmiddels 100.000 mensen wachten op GGZ zorg, weigert de bestuurder nog langer zzp’ers in te huren. Het probleem is echter dat zorgprofessionals ook niet in vaste dienst terugkeren. Desondanks wordt er vastgehouden aan een onnodig en rigide anti-zzp beleid. Liever cliënten zonder zorg, dan toe te geven dat het zzp-verbod niet werkt. De Raad van Toezicht en zorgverzekeraars zijn in geen velden of wegen te bekennen.

Verantwoordelijkheid vermijden door naar zzp’ers te wijzen

Wat veroorzaken zorgbestuurders zoals Schoch in de praktijk? De zorgcapaciteit van Rivierduinen is direct onder druk komen te staan, waardoor poliklinieken moesten stoppen met het aannemen van nieuwe patiënten. De zzp-stop gaat uiteraard ten koste van patiëntenzorg, maar moet vooral een groter probleem verhullen. Uit het jaarverslag van 2023 blijkt namelijk dat Rivierduinen al langer worstelt met het vasthouden van haar vaste krachten. “De krappe personele bezetting was niet alleen merkbaar bij onze zorgfuncties maar ook bij de bezetting van onze staffuncties. We moesten met elkaar alle zeilen bijzetten om de basis op orde te houden om goede en passende zorg te kunnen blijven bieden.” Toch blijft de organisatie ook in 2024 aan het idee vasthouden dat het probleem niet intern, maar extern ligt. Zzp’ers zijn het probleem volgens Schoch, die hij ‘de bijl aan de wortel van de zorgarbeidsmarkt’ noemt. De werkelijke reden waarom zorgverleners niet in loondienst willen, blijft door Schoch onbenoemd. In plaats van het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden of het zoeken naar een middenweg, grijpt Schoch de Wet DBA aan als excuus om zzp’ers uit de organisatie te drukken en zo de sluiting van locaties in te kunnen leiden. “De Belastingdienst moet een einde maken aan de gedoogconstructie. Ga handhaven, wees duidelijk en houd koers.”

Bestuurder en zzp’er zitten in een ‘machtspel’

Nu driekwart van de zzp’ers de overstap naar loondienst weigert, was de vraag wat Schoch vervolgens doet. “Ze (zzp’ers, red.) verwachten dat we ze (zzp’ers, red.) zo hard nodig hebben dat we alsnog water bij de wijn gaan doen. Maar dat gaan we niet doen. Het is een machtsspel.” De bestuurder wijdt daarmee de sluiting van zorgcapaciteit aan een tekort aan vast personeel, terwijl hij zelf tegelijkertijd de toegang tot de inhuur van externen op slot zet. De autoritaire houding van zorgbestuurders is een voorname reden waarom vaste zorgmedewerkers zorgorganisaties verlaten. Tegelijkertijd wordt er door de bestuurder een andere versie van de werkelijkheid opgediend naar de buitenwereld.

“Er is GGZ Rivierduinen veel aan gelegen om een goede werkgever te zijn. Niet alleen omdat de arbeidsmarkt krap is en we alle zeilen bij moeten zetten om personeel te binden en te boeien, maar vooral ook omdat dat in ons DNA zit: we zorgen bij Rivierduinen voor elkaar.” – jaarverslag 2023

Inmiddels kiezen zzp’ers voor andere opdrachtgevers. Zij kozen niet voor zzp omdat ze een spel spelen, maar omdat loondienst hen structureel te weinig biedt. Een recente landelijk poll onder burgers laat zien dat zij van mening zijn dat de GGZ ernstig tekort schiet.

Beleid dat zichzelf in de staart bijt



Het standpunt dat het weren van zzp’ers noodzakelijk is vanwege de Wet DBA, is feitelijk onjuist. Het Fiscaal Kompas ZZP Zorg biedt mogelijkheden en is opgesteld in samenwerking met de koepel GGZ Nederland. Rivierduinen weet als lid van die koepel dat er voldoende ruimte is voor een correcte zzp-inhuur binnen de huidige wet- en regelgeving. Wat blijft er dan over? Een houding van Schoch waarbij hij bewust kiest voor een confrontatie met zzp’ers ten koste van de zorgcapaciteit. Over de rug van zzp’ers verhullen dat het je niet lukt om eigen medewerkers te binden en te boeien. GGZ Rivierduinen is niet de enige instelling die probeert zzp’ers buiten te sluiten en Schoch is niet de enige bestuurder die via zzp’ers probeert bestuurlijke verantwoordelijkheid te ontlopen. De zzp’er als zondebok is een veelgebruikt thema. Landelijk zien we een trend waarin zorgbestuurders zzp’ers demoniseren, terwijl de zorgsector die professionals keihard nodig heeft. Het gevolg? Patiëntenstops, capaciteitsproblemen en een hogere werkdruk voor de overgebleven zorgmedewerkers. Het ‘machtsspel’ wordt niet gespeeld tussen zzp’ers en bestuurders, maar tussen het ego van zorgbestuurders en de realiteit.